میکرو بیزینس یا کسب و کار ریز

خب در این محتوا میخواهم در مورد عبارت تقریبا نویی به نام میکرو بیزینس Micro Business صحبت کنم. البته این را هم بگویم قرار نیست نظریه ها را بررسی کنیم یا خیلی علمی به موضوع نگاه کنیم خیر؛ فقط قصدمان آشنایی با این سطح از کسب و کار است.

اندازه و مقیاس تفاوت های اساسی کسب و کارها هستند. اگر کمی درمورد کسب و کارها مطالعه کرده باشید با اصطلاحات SME (Small-and-Medium Enterprises) یا Small Business آشنا شده اید. البته هنوز هم تعریف مشخصی وجود ندارد مثل تعاریف مختلف از مدیریت!

اما تعریف کلی که اکثر کتاب ها و مقالات به آن اشاره می کنند این است که کسب و کارهای کوچک و متوسط (SME) به کسب و کارهایی با کمتر از ۵۰۰ کارمند گفته می شود. حالا براساس همین تعریف کسب و کارهای خرد یا میکرو بیزینس ها کسب و کارهایی با زیر ۲۵ کارمند هستند.

صاحبان و کارکنان میکرو بیزنس ها

اکثرا شامل افراد زیر هستند:

• کارآفرینان تنها (solopreneurs)
• آزادکارها یا فریلنسرها
• برنامه نویسان و…

شروع داستان کسب و کار ریز یا میکرو بیزینس

نگاه یکسان به همه کسب و کارها کار درستی نیست همان طور که در ابتدای مسیرمان گفتم چالش های کسب و کارها براساس سایز و مقایسشان متفاوت است. خب کاملا مشخص است که نگاه یکسان به کسب و کار ۱۰۰ نفری و کسب و کار ۵ نفری کاری کاملا اشتباه است. راه حل بخش بندی کسب و کارها براساس تعداد آن هم با نگاه مدیریتی است.

الان دو الی سه دهه است که صاحب نظران مدیریت کسب و کارها به این نتیجه رسیده اند که کسب و کارهای خیلی کوچک باید از کسب و کارهای کوچک جدا شوند. اولین بار این نوع تقسیم بندی در صنعت بانکداری و مالی اتفاق افتاد و بعد در علم مدیریت.

خالق عبارت میکرو بیزینس در جهان

کارآفرین بنگلادشی آقای محمد یونس اولین کسی بود که عبارت میکرو بیزینس را مطرح کرد و به صورت عملی این نوع کسب و کارها را برای نهادها و سازمان ها و نظریه پردازان مدیریت شرح داد.

چند نمونه از میکرو بیزینس ها

بسیاری از کسب‌و‌کارهایی که در اطراف خود می‌شناسیم، از جنس میکروبیزینس هستند.

بسیاری از رستوران‌ها، اغلب کافی‌شاپ‌ها،‌ بیشتر دفاتر حقوقی، شرکت‌های کوچک ارائهٔ خدمات فنی، فعالان کوچینگ و مشاوران مدیریت (در قالب فریلنس یا شرکت‌ها و موسسات کوچک)، مغازه‌ها و سوپرمارکت‌های محلی، پزشکان، خیاط‌ها، خشک‌شویی‌ها، کارگران روزمزد، فروشندگان دورگرد، کارگاه‌های نجاری، معلمان و مراکز آموزشی، نانوایی‌ها، رانندگان تاکسی و کسب‌و‌کارهای خانگی، نمونه‌هایی از میکروبیزینس‌ها هستند.

همان‌طور که می‌توانید حدس بزنید، میکروبیزینس‌ها از نظر عددی، بخش بزرگی از کسب‌و‌کارهای جهان را به خود اختصاص می‌دهند. کافی است این آمار را در نظر بگیرید که بیش از ۹۹٪ کسب‌و‌کارهای آمریکایی کمتر از ۲۰ کارمند دارند. و از این ۹۹٪، حدود ۵۶٪ تنها با ۱ تا ۴ نفر کارمند فعالیت می‌کنند. هم‌چنین حدود ۳۰۰ میلیون نفر از نیروی کار کشور چین، در قالب میکروبیزینس‌ فعال هستند و کار می‌کنند.

به این نکته توجه داشته باشید که آمار میکروبیزینس‌ها بر خلاف آمار کسب‌و‌کارهای بزرگ‌تر، معمولاً دقیق نیست. چون بسیاری از این کسب‌و‌کارها، ساختار شفاف ندارند و حتی به عنوان شخصیت حقوقی ثبت نشده‌اند. بنابراین ما با تعداد زیادی Informal Micro-business یا IM رو‌به‌رو هستیم که نقش مهمی در اقتصاد دارند، اما در آمارها دیده و شمرده نمی‌شوند.

اگر چه آمار شفافی از اقتصاد ایران در دست نداریم، دربارهٔ این که «این نوع کسب‌و‌کارها از نظری عددی در اکثریت هستند» تردیدی وجود ندارد.

چرا باید میکرو بیزینس ها را جدی بگیریم؟

میکروبیزینس‌ها بخشی بزرگ و تأثیرگذار از یک اقتصاد را تشکیل می‌دهند.

به اقتصاد کشورمان فکر کنید. بانک‌ها، بیمه‌ها، صدا و سیما و خودروسازان، نمونه‌های شناخته‌شده از نهادهای بزرگ اقتصادی هستند که در نگاه اول به چشم می‌آیند. اما فکر کنید صبح که از خواب بیدار می‌شوید،‌ تاکسی‌ها مسافری جابه‌جا نکنند. پمپ‌های بنزین کار نکنند.

سوپرمارکت‌ها بسته باشند و نانوایی‌ها کار نکنند. فروشگاه‌های لباس، محصول نفروشند. تعمیرکار حاضر نباشد کرکرهٔ‌ کارگاه خود را بالا بکشد. سرویس‌کار حاضر نباشد کولر یا لوله‌های شما را تعمیر کند.

در این حالت، آبرومندتر است که صدا‌و‌سیما و بانک‌ها و خودروسازها و شرکت‌های عریض‌و‌طویل هم، درها را ببندند و کارکنان‌شان را به خانه بفرستند.

او می‌تواند زن مسن سرپرست خانواری باشد که غذای خانگی می‌پزد و خیاطی می‌کند. او می‌تواند کارمندی باشد که از سازمان خود جدا شده (اخراج و تعدیل و …) و اکنون با ماشینش مسافر جابه‌جا می‌کند. او می‌تواند معلمی باشد که به عنوان کمک هزینهٔ زندگی، به تدریس خصوصی مشغول است. او می‌تواند فرزند خانواده‌ای ضعیف از شهری کوچک باشد که می‌خواهد هزینهٔ تحصیلش را فراهم کند و …

رشد و بالندگی میکروبیزینس‌ها، یعنی کاهش سختی‌ها، تنش‌ها و بی‌عدالتی‌ها، و فراهم آمدن فرصتی برای رشد بخش‌هایی از جامعه که به هر علت، دسترسی کمتری به امکانات متمرکز و ساختارهای رسمی قدرت دارند.